Zanim na Białorusi na dobre rozpanoszyła się cyrylica, w użyciu była również tzw. łacinka, czyli białoruski wariant znanego nam alfabetu. Już w XVI wieku są pierwsze zapiski nim wykonane.
Białoruska łacinka składa się z 32 liter i 4 dwuznaków (w nawiasach podałam polskie odpowiedniki):
A a B b C c Ć ć Č č (cz) D d E e F f G g H h I i J j K k L l Ł ł (tzw. sceniczne ł) M m N n Ń ń O o P p R r S s Ś ś Š š (sz) T t U u Ŭ ŭ (polskie ł) V v Y y Z z Ź ź Ž ž (ż)
Dwuznaki
Ch ch Dz dz Dź dź Dž dž (dż)
Przykładowy tekst (ze strony www.zedlik.com):
Jak lohka i prosta pisać łacinkaj
"Doŭhi čas było niezrazumieła, jak roznyja razumnyja dziadźki pišuć łacinkaj, bo jany nikoli nie raskryvali svaich sakretaŭ. Nadyjšoŭ čas pahladzieć na vantroby tajamnicy. Vielmi chutka ty daviedaješsia, jak ža jany heta robiać, i što zdabyć symbali biełaruskaj łacinki našmat praściej, čym heta zdajecca niaŭzbrojenym mozgam."
Aż do początku XX wieku wydawano dużo czasopism, książek i podręczników zapisywanych białoruską łacinką. Dopiero w czasach ZSRR zastąpiono łacinkę całkowicie cyrylicą, zakazując używania tej pierwszej. Zapewne po to, by język białoruski zrównać jeszcze bardziej ze wschodnim sąsiadem. Wszak łacinka była "europejska", przybliżała Białoruś do zachodu, a sowietom niezbyt to się podobało. Żałuje że tak się stało i że kolejna rzecz, wpisana w kulturę i tradycję tego kraju została Białorusinom odebrana.Dziś podejmowane są już tylko próby powrócenia do dawnego sposobu zapisu, m.in. działalność strony www.łacinka.org czy zespół N.R.M. który wydaje swoje płyty opatrzone łacinskimi literami oraz nieliczni opozycjoniści. Mam nadzieję, że kiedyś ta inicjatywa się powiedzie i białoruski na nowo odzyska swoją "europejskość" :)
A dla wszystkich zaciekawionych, albo dla tych którym łatwiej będzie się czytało białoruskie teksty gdy zobaczą znajome literki ;), polecam :
http://www.zedlik.com/lacinka/pragramy/kir2lac-online/
Konwerter z cyrylicy na łacinkę. Wystarczy wkleić tekst pisany cyrilicą, nacisnąć "kanvertavać" i gotowe :)
Białoruska klawiatura do zainstalowania na XP lub Vistę, dla tych, którzy chcieli by popisać na komputerze łacinką :
http://www.zedlik.com/lacinka/pragramy/kbdbeltc/
